Pay peanuts, get monkeys

Pay peanuts, get monkeys. Een gevleugelde uitspraak onder mijn collega-vertalers als we het hebben over de slechte kwaliteit van vertalingen. In de vertaalwereld staan vooral de vergoedingen voor ondertitelaars voortdurend onder druk. Netflix adverteert met ‘kijk je toch de hele dag tv, word dan ondertitelaar voor ons’ alsof het iets is wat je er als hobby bij kunt doen, in plaats van dat het een écht vak is, met hele eigen regels en ‘tricks of the trade’.

Als ondertitelaar moet je niet alleen rekening houden met wat er wordt gezegd, maar ook met wat er wordt gedaan in beeld, en dan moet je dat ook nog kunnen noteren in een beperkt aantal lettertekens omdat er maar beperkte tijd is om de ondertitel te lezen. En daarnaast moet je, meer nog dat bij gewoon vertaalwerk, enorm veel parate algemene kennis hebben.

Helaas wordt dat door de omroepen/zenders vaak niet erkend. Die lijken vaak te redeneren dat ‘als het maar enigszins begrijpelijk is, dan is het goed’. En dus worden er steeds vaker onervaren, niet opgeleide mensen ingezet voor het maken van de ondertiteling. Gisteravond leidde dat bij RTL Crime’s uitzending van CSI tot enorm veel ergernis bij deze kijker.

Een greep uit mijn frustraties:

1. Er hangt een lijk in een lantaarnpaal. “Who is going to rob them there? André the Giant?”

Nou is regel 1 op de vertaalschool: als je iets niet weet, dan moet je het opzoeken. Als dat niet je eerste instinctieve reactie is als je iets ziet wat je niet zeker weet, dan moet je geen vertaler worden. En als je bij Google ‘Andre the Giant‘ invoert, kom je meteen bij de enorme Franse worstelaar/acteur terecht. En dan kom je erachter dat je die naam, Andre the Giant, gewoon moet handhaven in je ondertiteling. Of je maakt er een andere oplossing van. Dat je het ‘Andre the Giant’ laat voor wat het is, en kiest voor ‘Een reus?’ bijvoorbeeld.

2. Hier hoef ik niets bij uit te leggen, neem ik aan?

Overigens noemen we dit geen d/t-fout, maar heet dat een stam+t-fout. Maar dat is wat er wordt bedoeld: er had hier geen stam+t moeten staan.

 

 

 

3. ‘I left the party swerving, big bubble butt in one hand, bottle in the other’.

Wat staat er nou? Hij was een beetje dronken en verliet het feestje met in zijn ene hand een lekker wijf (‘een perfecte bil’) en in de andere een fles. Ik denk dat de ondertitelaar op het verkeerde been was gezet door die ‘bubble’ en dacht ‘nou ja, dat past ook, een glas in de ene hand en een fles in de andere’. Maar dat zegt ie niet hé? De man in beeld is een player die zijn naam hoog wil houden, en dus schept ie een beetje op over die dame in zijn hand…

4. ‘I was riding shotgun, watching Morris’.

‘Riding shotgun’. Dat betekent nou net niet dat je rijdt. Riding shotgun is, en dat was het in dit geval letterlijk, dat je in de passagiersstoel meerijdt. Het is een bekende US-EN uitdrukking. Ook hier geldt regel 1: bij twijfel opzoeken.

 

 

Na deze fouten ben ik gestopt: de huisgenoten wilden graag tv kijken zonder mijn voortdurende commentaar en ‘freeze frame’ om foto’s te kunnen maken.

Dit was een willekeurig programma, maar het was wel typerend voor de manier waarop er in toenemende mate met ondertiteling wordt omgegaan. Het moet allemaal zo goedkoop mogelijk worden gedaan. En niet alleen bij RTL, maar ook bij andere commerciële zenders. Mijn dringende verzoek aan kijkers is dan ook om deze fouten te blijven melden bij de omroepen/zenders, zodat het tot ze doordringt dat ook de ondertiteling van een programma een belangrijk deel uitmaakt van het kijkplezier en de beleving van hun klanten.